---

جنگل کاسف با مساحتی بالغ بر 12 هکتار در فاصلۀ 20 کیلومتری شمال شهرستان بردسکن در منطقه­ای کوهستانی و خشک، در ارتفاع 1580 تا 1630 متر از سطح دریا با شیب 15درصد در جهت غربی-شرقی واقع شده است. پوشش گیاهی این منطقه در پاییز 1391، پس از نمونه‌برداری‌هایی در بهار و پاییز 1391، به روش فلوریستیک مطالعه و سپس شکل های زیستی و پراکنش جغرافیایی آنها تعیین شد. به طور کلی در منطقه 69 گونه متعلق به 29 تیره وجود دارد که 25 تیره دولپه­ای و 3 تیره تک­لپه­ای هستند و یک تیره­ نیز متعلق به بازدانگان است. بزرگ­ترین تیره­ها نعناع (Lamiaceae) با 11 گونه، کاسنی (Asteraceae) با 9 گونه و تیره میخک (Caryophyllaceae) با 5 گونه هستند. شکل­های زیستی اصلی منطقه عبارتند از: تروفیت­ها با 36% (25 گونه)، همی­کریپتوفیت­ها 29% (20گونه)، کامفیت‌ها 16% (11گونه)، فانروفیت­ها 13% (9گونه) و کریپتوفیت­ها با 6% (4 گونه). درصد بالای همی­کریپتوفیت­ها نشان­دهندۀ اقلیم سرد و کوهستانی منطقه است و درصد بالای تیره کاسنی و حضور گونه­هایی هم چون اسپند (Peganum harmala) نشان­دهندۀ تخریب­ بالای پوشش گیاهی و عدم نظارت و مدیریت مناسب بر محیط زیست این منطقه است.

---

گزارش جدیدی از دو گونه Stipa richteriana و Galium songaricum برای فلور ایران در این مطالعه ارائه می ­شود. گستره پراکندگی جغرافیایی این گونه­ ها که از کوه­ های بینالود و هزار مسجد در استان خراسان رضوی جمع ­آوری شده­ اند، به طور عمده مربوط به آسیای مرکزی است. ریخت­ شناسی این گونه ­های جدید برای ایران با گونه­ های خویشاوندشان مقایسه و اطلاعاتی درباره آرایه‌شناسی، بوم­ شناسی، جغرافیای گیاهی و وضعیت حفاظتی آنها ارائه می‌شود.
 
 

---

رشته‌كوه هزار مسجد به­عنوان يكي از ارتفاعات مهم شمال‌شرق ایران است. پوشش گياهي در بخش‌هاي مرتفع این منطقه به­خوبی مورد بررسي قرار نگرفته ‌است. هدف اين مطالعه، بررسی تنوع‌زیستی گیاهی در ارتباط با جهت شیب در قله هزار مسجد است. برای بررسی اثر جهت شیب بر تنوع­زیستی گیاهی تعداد 139 قاب 1 متر مربعی تصادفی در جهت­های مختلف شیب و منطقه مسطح قله مستقر گردید. اطلاعات مربوط به پوشش گیاهی هر قاب شامل درصد پوشش تاجی و تعداد گونه‌های آوندی ثبت گردید. غنای گونه‌ای کل هر شیب و منطقه مسطح محاسبه و با استفاده از روش بوت‌استرپ تخمین زده شد و از روش ریرفکشن برای مقایسه غنای گونه‌ای بین شیب‌ها استفاده شد. اعداد ₁N و ₂N هیل و شاخص یک‌نواختی کامارگو برای داده‌ها محاسبه و نیم‌رخ تنوع هیل نیز رسم گردید. برای تعیین گونه‌های غالب و تعیین تیپ در هر جهت شیب از منحنی‌های رتبه-وفور استفاده شد. تحلیل‌های‌ تنوع‌زیستی  و  آماری با استفاده از نرم‌افزار R انجام گرفت. در جهت‌های مختلف شیب در قله هزار مسجد، شیب شرقی بیش‌ترین و شیب جنوبی  کمترین غنا، یک­نواختی و هتروژنیتی را نشان داد. شیب شمالی نیز با وجود مناسب بودن از نظر در دسترس بودن منابع آبی، احتمالا به دلیل غالب شدن گونه سمّی Seseli transcaucasicum در آن از تنوع‌زیستی پایین‌تری را نسبت به شیب شرقی نمایش داد. به طور کلی در این مطالعه نشان داده شد که در قله هزار مسجد جهت شیب می­تواند از طریق تغییر فاکتورهای محیطی بر تنوع­زیستی اثر بگذارد.
 

 

 
 

---

چرای بیش از حد دام اجتماع‌های گیاهی را تحت تأثیر قرار داده و به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تخریب پوشش گیاهی در مناطق خشک و نیمه خشک در نظر گرفته می‌شود. تغییراتِ آنی اجتماع‌های گیاهی پس از چرای بیش از حد، در اکوسیستم‌های خشک تخریب‌شده در ایران، به‌ندرت مطالعه شده است. داده‌های این مطالعه از 100 قاب تصادفی که قبل و بعد از چرای بیش از حد در دشت گلبهار واقع در شمال شرقی ایران مستقر شده بودند، جمع‌آوری شد تا تغییرات ویژگی‌های فیزیونومیکی، ترکیب و تنوع گونه‌ای اجتماع‌های گیاهی پس از چرای بیش از حد ثبت و بررسی شود. در این مطالعه، طیف فرم‌های زیستی، تغییرات RIVI گونه‌ها، ترکیب گونه‌ای و تنوع گونه‌ای قبل و بعد از چرای بیش از حد مقایسه شد. نتایج این تحقیق نشان‌داد كه تروفيت‌ها فرم زیستی غالب در منطقه بوده و پس از چرای بیش از حد كاهش می‌یابند. ترکیب اجتماع‌های گیاهی منطقه پس از چرای بیش از حد بدون تغییر باقی مانده است. تنوع گونه‌ها در سطح گونه‌های نادر و فراوان پس از چرای بیش از حد کاهش یافت. یافته‌های ما حاکی از آن است که چرای بیش از حد نمی‌تواند بلافاصله ساختار پوشش گیاهی مناطقِ خشکِ تخریب‌شده را تغییر دهد. با این حال، می‌تواند باعث تغییراتی شود که ممکن است باعث کاهش خدمات اکوسیستم شود. حذف کامل چراگرها در چنین مناطقی امکان پذیر نیست؛ فنس‌کشی یا کاهش تعداد دام‌هایی که وارد منطقه می‌شوند می‌تواند برای حفظ و احیای پوشش گیاهی در منطقه استفاده شود
 

 

---

. Phelipanche pouyanii به عنوان یک گونه جدید از استان خراسان جنوبی واقع در شرق ایران معرفی می شود. صفات ریخت شناسی تشخیصی شامل دندانه های کاسه خیلی بلندتر از لوله کاسه و بی کرک بودن میله های پرچم، به خوبی گونه جدید را از گونه‌های خویشاوند نظیر P. mutelii، P. angustelaciniata و P. nana جدا می کنند. نتایج حاصل از مطالعات گرده‌شناسی و ریزریخت‌شناسی دانه نشان می دهد که این صفات ارزش آرایه‌شناختی در مرزبندی بین گونه جدید و گونه های خویشاوند ندارند. با این حال، توالی های حاصل از نشانگر ریبوزومی ITS، مرزبندی آشکاری را بین گونه جدید و گونه های خویشاوند نشان می‌دهند.

 

---

 گونهPiptatherum ferganense  به عنوان گزارش جدیدی برای فلور گندمیان ایران از منطقه حفاظت شده قورخود و کوه‌های آلاداغ در خراسان شمالی معرفی می‌شود. دامنه پراکندگی اصلی این گونه در شرق منطقه ایران و تورانی است و با یک جدایی جغرافیایی در شمال شرق ایران یافت شده است. ویژگی‌های ریخت شناسی P. ferganense به تصویر کشیده شده و با نزدیکترین خویشاوند خود P. latifolium مقایسه شده است. این گونه با صفاتی مانند آرایش یکنواخت سنبلچه‌ها در گل‌آذین، پوشینه سرنیزه‌ای، و سیخک کوتاهتر از P. latifolium متمایز می‌شود. نکاتی درباره آرایه‌شناسی، اکولوژی، جغرافیای گیاهی و وضعیت حفاظتی این گونه ارایه شده است. 

 

---

درک الگوهای پراکندگی و تنوع گونه‌های گیاهی در امتداد شیب‌های محیطی به‌ویژه زمان گسستگی زیستگاه‌ها به دلیل فشار شدید انسان، برای مدیریت اکوسیستم‌ها ضروری است. منطقه درکش که در غرب کوه‌های آلاداغ در استان فلوری خراسان-کپه‌داغ واقع شده است، دربرگیرنده شرقی‌ترین لکه‌های باقی‌مانده از جنگل‌های هیرکانی بوده و دارای سه ریختار پوشش گیاهی اصلی شامل درختچه­زارها، جنگل‌های بلوط (Quercus castaneifolia) و گیاهان نیمه­آلپی است. هدف از این پژوهش بررسی تغییرات تنوع زیستی گیاهی در زیراشکوب اجتماعات گیاهی فوق در راستای گرادیان ارتفاع است. از 187 پلات با ابعاد 2×2 مترمربع و در امتداد گرادیان ارتفاعی 1300متری در طبقات ارتفاعی 100 متری و به روش طبقه‌بندی‌شده-تصادفی نمونه‌برداری شد و فراوانی و سطح پوشش گونه‌ها تخمین زده شد. ویژگی­های فلوریستیک و شاخص­های مختلف تنوع اندازه­گیری شدند. 252 گونه گیاهی متعلق به 161 سرده و 44 تیره شناسایی شدند. از این تعداد 41 گونه انحصاری یا نیمه­انحصاری هستند. همی­کریپتوفیت­­ها و تروفیت­ها شکل­­های زیستی غالب در این منطقه هستند. 8/46 درصد گونه‌های گیاهی به عناصر رویشی ایران-تورانی، 5/17 درصد به عناصر دو­ناحیه­ای، 5/17 درصد به عناصر سه ­ناحیه­ای، 5/11 درصد به عناصر چند­ناحیه‌­ای، و 7/6 درصد به عناصر اروپا-سیبری تعلق دارند. شاخص‌­های تنوع هیل و شاخص­های تنوع بتا در زیر­اشکوب اجتماعات درختچه­زار، دارای بالاترین میزان بوده و سپس زیراشکوب جنگل بلوط و زیراشکوب نیمه­آلپی، در رده­های بعدی قرار دارند. روند تغییر تنوع در راستای گرادیان ارتفاع به صورت سینوسی است. به منظور حفاظت از تنوع گونه­ای و جوامع گیاهی ارزشمند به­‌ویژه گیاهچه­های جوان بلوط، توصیه می‌شود که یک دالان حفاظتی در امتداد گرادیان ارتفاعی ایجاد شود. این راهبرد برای حفاظت بهینه از تنوع زیستی در این زیستگاه‌های منحصربه‌فرد ضروری است.

 

---

گونه جدید Onosma nuristanica بر اساس نمونه­های جمع­آوری شده از پارون در نورستان و چپه­دره در کنر از استان­‌های شرق افغانستان شرح داده شده است. بررسی گسترده پیشینه و مطالعه تطبیقی با نمونه‌هایی از چندین گونه خویشاوند نزدیک منجر به تشخیص این گونه جدید گردید. یافته­‌های نگارندگان نشان‌دهنده واگرایی معنی‌دار بین نمونه‌های مورد مطالعه از نظر مهم‌ترین ویژگی‌های ریخت شناختی (رنگ گل، طول بر'گه، طول

دم­­گل، طول میله­‌ها، شکل و برگ­‌های ساقه) است. در این مقاله شرح مفصلی از گونه جدید و یک کلید شناسایی برای گونه‌­های سرده Onosma در کشور افغانستان ارائه شده است و گونه جدید از نظر ریخت‌شناسی با گونه‌­های نزدیک آن مقایسه شده است. همچنین، نقشه پراکنش گونه جدید و خویشاوندان نزدیک آن ارائه شده است.