ابوالفضل باغبانی آرانی، سید علی محمد مدرس ثانوی، مسعود مشهدی اکبر بوجار، ظهراب اداوی، حمید دهقان زاده جزی،
دوره 6، شماره 2 - ( 5-1398 )
چکیده
به‌منظور بررسی اثرات تنش کم‌آبی، کود نیتروژن و زئولیت بر شاخص‌های فلورسانس کلروفیل، رنگدانه‌ها، محتوای تریگونلین و عملکرد دانه شنبلیله، آزمایشی به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفي با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل پنج رژیم آبیاری به‌عنوان عامل اصلی و ترکیب فاکتوریلی از سه تیمار کودی بر اساس نیتروژن مورد نیاز گیاه (شاهد، ورمی‌کمپوست به میزان 7/2 تن در هکتار و اوره به میزان 11 کیلوگرم در هکتار) و دو مقدار زئولیت (صفر و نه تن در هکتار) به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان دادند که تنش کم‌آبی به‌طور معنی‌داری، ماکزیمم فلورسانس (Fm)، فلورسانس متغییر(FV) ، کارایی فتوسیستم II (Fv/Fm)، محتوای کلروفیل a، b و کل (a+b) و عملکرد دانه را کاهش داد ولی فلورسانس حداقل (F0)، کارتنوئید و غلظت تریگونلین را افزایش داد. به‌علاوه، بیشترین میزان (Fv/Fm)، محتوای کلروفیل کل، کمترین میزان (F0) و کاروتنوئید در تیمار بدون تنش کم‌آبی دیده شد و با افزایش شدت تنش کم‌آبی از غلظت تریگونلین و عملکرد دانه کاسته شد. نتایج نشان داد که تنش کم‌آبی منجر به بازدارندگی نوری فتوسیستم IIشد. در اکثر تیمارها کاربرد کود ورمی‌کمپوست باعث افزایش عملکرد (به‌ترتیب در سال اول و دوم 5/25 درصد و 98/32 درصد) و غلظت تریگونلین دانه شنبلیله (46/7 درصد در سال اول) شد. بنابراین توصیه می‌شود اگر هدف کاشت، تولید تریگونلین از دانه شنبلیله باشد، تنش کم‌آبی خفیف به‌همراه ورمی‌کمپوست می‌تواند تیمار مناسبی بدین منظور باشد.
