حمید قلی زاده، شهریار سعیدی مهرورز، علیرضا نقی نژاد،
دوره 4، شماره 3 - ( 9-1396 )
چکیده
جنگل های هیرکانی در شمال ایران دارای عناصر درختی و درختچه ای مهم اروپا- سیبریایی و جوامع جنگلی کمیابی است که در این میان جوامع راش سطح وسیعی از جنگل های کوهستانی را از غرب تا شرق (گرگان) هیرکانی به خود اختصاص داده است. به منظور شناخت ویژگی های فلوریستیک و عوامل مؤثر بر غنای گونه ای در تودهه ای خالص راش در شرق گیلان، تعداد 54 پلات با روش سیستماتیک- تصادفی برداشت شد. در مجموع، 111 گونه گیاهی متعلق به 84 سرده و 44 تیره شناسایی شد که تیره Orchidaceae با 9 گونه و سرده Carex با 6 گونه به ترتیب بزرگترین تیره و سرده محسوب می شوند. بالاترین فراوانی در بین گونه ها مربوط به Galium odoratum است که یکی از گونه های علفی تشکیل دهنده جوامع راش در مناطق مختلف جنگل های هیرکانی است. به دلیل جنگلی و کوهستانی بودن مناطق مطالعه شده، همیکریپتوفایت ها و ژئوفایت ها به ترتیب شکل های زیستی غالب در این مناطق هستند و عناصر اروپا- سیبری با 30.6 درصد بیشترین فراوانی را از دیدگاه کورولوژی دارند. همچنین، اندازه خرد زیستگاه و درصد تاج پوشش درختی با ایجاد شرایط اکولوژیک متنوع در پلات ها مانند حفظ رطوبت خاک و تغییر در میزان نور وارد شده به درون پلات ها از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر غنای گونه ای این مناطق هستند.
علی اصغر ارجمندی، حمید اجتهادی، فرشید معماریانی، منصور مصداقی،
دوره 10، شماره 1 - ( 3-1402 )
چکیده
درک الگوهای پراکندگی و تنوع گونه‌های گیاهی در امتداد شیب‌های محیطی به‌ویژه زمان گسستگی زیستگاه‌ها به دلیل فشار شدید انسان، برای مدیریت اکوسیستم‌ها ضروری است. منطقه درکش که در غرب کوه‌های آلاداغ در استان فلوری خراسان-کپه‌داغ واقع شده است، دربرگیرنده شرقی‌ترین لکه‌های باقی‌مانده از جنگل‌های هیرکانی بوده و دارای سه ریختار پوشش گیاهی اصلی شامل درختچهزارها، جنگل‌های بلوط (Quercus castaneifolia) و گیاهان نیمهآلپی است. هدف از این پژوهش بررسی تغییرات تنوع زیستی گیاهی در زیراشکوب اجتماعات گیاهی فوق در راستای گرادیان ارتفاع است. از 187 پلات با ابعاد 2×2 مترمربع و در امتداد گرادیان ارتفاعی 1300متری در طبقات ارتفاعی 100 متری و به روش طبقه‌بندی‌شده-تصادفی نمونه‌برداری شد و فراوانی و سطح پوشش گونه‌ها تخمین زده شد. ویژگیهای فلوریستیک و شاخصهای مختلف تنوع اندازهگیری شدند. 252 گونه گیاهی متعلق به 161 سرده و 44 تیره شناسایی شدند. از این تعداد 41 گونه انحصاری یا نیمهانحصاری هستند. همیکریپتوفیتها و تروفیتها شکلهای زیستی غالب در این منطقه هستند. 8/46 درصد گونه‌های گیاهی به عناصر رویشی ایران-تورانی، 5/17 درصد به عناصر دوناحیهای، 5/17 درصد به عناصر سه ناحیهای، 5/11 درصد به عناصر چندناحیه‌ای، و 7/6 درصد به عناصر اروپا-سیبری تعلق دارند. شاخصهای تنوع هیل و شاخصهای تنوع بتا در زیراشکوب اجتماعات درختچهزار، دارای بالاترین میزان بوده و سپس زیراشکوب جنگل بلوط و زیراشکوب نیمهآلپی، در ردههای بعدی قرار دارند. روند تغییر تنوع در راستای گرادیان ارتفاع به صورت سینوسی است. به منظور حفاظت از تنوع گونهای و جوامع گیاهی ارزشمند به‌ویژه گیاهچههای جوان بلوط، توصیه می‌شود که یک دالان حفاظتی در امتداد گرادیان ارتفاعی ایجاد شود. این راهبرد برای حفاظت بهینه از تنوع زیستی در این زیستگاه‌های منحصربه‌فرد ضروری است.
