رمضانی فرهاد، قاسمی مریم، زرقانی هادی. تحلیل دارایی های معیشت خانوارهای ساکن در روستاهای مرزی (مورد مطالعه: شهرستان تربت جام). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. 1400; 21 (60) :441-463
URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-1-3311-fa.html
1- دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.
2- استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران ، magh30@um.ac.ir
3- دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
چکیده: (8522 مشاهده)
امروزه در چارچوب توسعه پایدار روستایی نیاز به حرکت سریع از الگوهای معیشتی سنتی به الگوهای معیشتی پایدار است، بدیهی است حصول این تغییر بدون توجه به داراییها و سرمایههای معیشتی خانوارها ممکن نیست. داراییهای معیشتی شامل انواع سرمایههای طبیعی، فیزیکی، انسانی، اجتماعی و مالی است که جزء اساسی معیشت قشر فقیر محسوب می شود. بر این اساس هدف اصلی پژوهش حاضر سنجش سطح داراییهای معیشتی خانوارهای ساکن در روستاهای مرزی شهرستان تربتجام است. روش تحقیق توصیفی– تحلیلی، از نوع کاربردی – توسعه ای است. در مطالعه حاضر داراییهای معیشت به تفکیک 5 نوع دارایی به کمک 64 شاخص کمی گردید. این شاخصها در تحلیل عاملی تاییدی 66 درصد واریانس را تبیین نمود، همچنین ضریب آلفای کرونباخ 0.91 به دست آمد که حاکی از روایی و پایایی مطلوب ابزار تحقیق است. جامعه آماری تحقیق کلیه روستاهای مرزی بیش از 20 خانوار شهرستان تربت جام است. واحد تحلیل 264 خانوار در 17 روستای واقع در 10 کیلومتری مرز ایران و افغانستان است. نتایج تحقیق نشان داد داراییهای معیشتی خانوارهای روستایی ساکن در مرز در سطح بسیار پائینی قرار دارد به طوری که میانگین سرمایه انسانی 13/2، سرمایه مالی 87/1، سرمایه اجتماعی 84/2، سرمایه فیزیکی 81/1، سرمایه طبیعی 12/2 در طیف لیکرت به طور معنیداری پائینتر از میانه نظری ارزیابی شده است. همچنین سازه «داراییهای معیشتی» با میانگین 2.22 در حد «کم» سنجش شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد الگوهای معیشتی روستاهای مرزی همچنان با الگوهای معیشتی سنتی عجین بوده و انطباق چندانی با الگوهای معیشتی پایدار نداشته و سکونت در روستا به همراه انزوای جغرافیایی مرزها، محدودیتهای معیشتی زیادی را برای خانوارهای ساکن ایجاد نموده است. هرگونه فعالیت در زمینه اصلاح الگوهای معیشتی مستلزم توجه به چندبعدی بودن معیشت میباشد.